พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ ทรงมีพระราชดำริให้ใช้แหล่งน้ำที่ได้พัฒนาขึ้นเพื่อการเกษตรเป็นแหล่งขยายพันธุ์สัตว์น้ำและแหล่งพัฒนาการประมงควบคู่กันไป เพื่อเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของสัตว์น้ำให้เพียงพอแก่ความต้องการของราษฎรในพื้นที่ ในท้องถิ่นทุรกันดาร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งโครงการพัฒนาการประมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้นเป็นการเฉพาะเพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนสัตว์น้ำสำหรับการบริโภคของราษฎร ทรงปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำลงในแหล่งน้ำในชนบท ตลอดจนทรงทดลองเลี้ยงปลาหมอเทศบริเวณสระน้ำพระที่นั่งอัมพรสถาน และปลานิลที่บ่อเลี้ยงในพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน และต่อมาได้โปรดเกล้าฯ ให้กรมประมงนำไปเพาะขยายพันธุ์เพื่อแจกจ่ายแก่ราษฎรเนื่องจากรสชาติดี เลี้ยงง่ายเติบโตเร็ว มีความอดทนและแพร่พันธุ์ง่าย ทรงอนุรักษ์และขยายพันธุ์ปลาไทยที่หายาก เช่น ปลากระโห้ ปลาบึก และพันธุ์ปลาท้องถิ่นที่ทนต่อความเป็นกรด เนื่องจากดิน เช่น ปลานิล และปลาดุกลำพัน ทรงพัฒนาระบบการชลประทานเพื่อการเลี้ยงกุ้ง และใช้ระบบชีวภาพในการบำบัดน้ำเสียจากบ่อเลี้ยงกุ้งทะเลที่ไม่มีผลกระทบต่อระบบนิเวศเดิมในธรรมชาติ