พระบรมราโชวาท
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
ในพิธีประสาทปริญญาบัตรและอนุปริญญาบัตร ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๓๘

          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้ข้าพเจ้ามาปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ประจำปีนี้ ข้าพเจ้ามีความยินดีที่ได้ทราบว่าการดำเนินงานทุกด้านของมหาวิทยาลัยเจริญก้าวหน้าไปด้วยดี ขอขอบใจที่มหาวิทยาลัยมอบปริญญาบริหารธุรกิจดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์สาขาการตลาดแก่ข้าพเจ้า และขอแสดงความชื่นชมกับผู้ทรงคุณวุฒิและบัณฑิตทุกคนที่ได้รับเกียรติและความสำเร็จเป็นรางวัลแห่งความเพียรพยายาม

          ประเทศไทยได้ชื่อว่าเป็นประเทศสำคัญประเทศหนึ่งในการผลิตพืชพันธุ์ธัญญาหาร ทั้งนี้เพราะพลเมืองส่วนใหญ่ของเราเป็นชาวนา ผู้อุสาหะปลูกข้าวเลี้ยงเรามาเป็นเวลาหลายร้อยปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำรัสอยู่เสมอว่า ชาวนาเป็นผู้มีบุญคุณต่อประเทศชาติอย่างใหญ่หลวง เพราะชาวนาทำให้ไทยเป็นประเทศที่สามารถผลิตอาหารเลี้ยงตนเอง เราจึงเป็นประเทศที่มีศักดิ์ศรี และมีรากฐานอันสำคัญที่จะก้าวไปสู่ความเจริญยิ่งขึ้น และมีชาวต่างประเทศกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่า ประเทศไทยนี้โชคดีที่ชาวนายังรักการทำนา ไม่ทิ้งนาไปหางานอื่นทำกันหมด

          พระมหากษัตริย์ไทยทรงตระหนักในความสำคัญและทรงห่วงใยชาวนาชาวไร่มาตั้งแต่รัชสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชแล้ว เช่น โปรดให้ขุดคลองต่าง ๆ ขึ้น จนถึงกับเริ่มการชลประทานอย่างจริงจังในรัชการพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่โปรดให้ขุดลอกคลองในภาคกลางเป็นจำนวนมาก พร้อมกับให้สร้างประตูน้ำไว้ปิดกั้นน้ำในคลองสำหรับใช้ทำนา จะเห็นได้ว่าพระราชภารกิจนี้สืบทอดมาจนถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอย่างหนักร่วมกับรัฐบาล ในการแก้ปัญหาเรื่องการเกษตรและการชลประทานเพื่อช่วยเหลือชาวนาชาวไร่ และประเทศไทยได้ชื่อว่ามีการจัดสรรน้ำในระบบชลประทานให้แก่ชาวนาชาวไร่โดยไม่คิดค่าใช้จ่ายมาเป็นเวลาช้านาน

          ในระหว่างที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงดูแลเรื่องดินและน้ำอยู่นี้ ก็ทรงมอบหมายให้ข้าพเจ้าดูแลทุกข์สุขของครอบครัวชาวนาชาวไร่ ข้าพเจ้าจึงได้ดูแลเกี่ยวกับสุขภาพอนามัย การศึกษาของบุตรหลาน ที่สำคัญคือการเพิ่มรายได้นอกเหนือจากการเพาะปลูก และได้นำงานศิลปะในแต่ละท้องถิ่นมาเป็นอาชีพเสริม เช่น ข้าพเจ้าได้เห็นชาวนาอีสานนุ่งผ้าไหม ซึ่งเขามีฝีมือสืบทอดกันมาแต่ครั้งปู่ย่าตายาย ข้าพเจ้าจึงริเริ่มให้เขาทอผ้าไหมเพิ่มขึ้น ในเวลาต่อมาข้าพเจ้าได้ทราบว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ก็ทรงเห็นความสำคัญของชาวนาชาวไร่ จนถึงกับทรงส่งพระราชโอรสคือ กรมหมื่นพิชัยมหินทโรดม ทรงเดินทางฝ่าความทุรกันดารไปตั้งศูนย์การเลี้ยงไหมที่จังหวัดบุรีรัมย์

          เมื่อข้าพเจ้าส่งเสริมการทอผ้าไหมจนกลับคืนสู่ความนิยมอีกครั้งหนึ่งแล้ว จึงได้จัดให้มีการประกวดผ้าไหมที่ออกแบบลวดลายและให้สีเองอย่างสวยงาม จากฝีมือของชาวนาชาวไร่ทุกจังหวัดทั่วภาคอีสาน รวมทั้งเปิดโอกาสให้ผู้ผลิตงานเหล่านี้ได้มาร่วมสังสรรค์และรื่นเริงกันในบริเวณสนามรอบพระตำหนักภูพานราชนิเวศน์ จังหวัดสกลนคร เป็นประจำทุกปี ข้าพเจ้าได้เชิญทูตานุฑูตไปร่วมในงานนี้ด้วย ทุกคนจึงได้ประจักษ์ในความเพียรพยายามของผู้ทอ ตลอดจนตื่นตาตื่นใจกับความงามของผ้าแต่ละผืนที่แสดงออกถึงคุณค่าของชาวนาชาวไร่ไทยว่า นอกจากจะปลูกข้าวด้วยความเหนื่อยยากให้เราได้บริโภคกันแล้ว ยังมีฝีมือในการสร้างสรรค์ศิลปะอย่างยอดเยี่ยมอีกด้วย

          ต่อมา เมื่อผลงานของสมาชิกศิลปาชีพมีมากขึ้น ข้าพเจ้าจึงได้นำออกแสดงให้ประชาชนทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศชม เพื่อชักจูงให้คนทั้งหลายสนใจฝีมือของคนไทยโดยจัดนิทรรศการศิลปาชีพขึ้นแทบทุกปี อีกทั้งเมื่อข้าพเจ้ามีภารกิจต้องไปต่างประเทศตามที่ได้รับเชิญ เช่น สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น และออสเตรเลีย ข้าพเจ้าก็มักถือโอกาสนำผลิตภัณฑ์ศิลปาชีพไปแสดงให้ชาวต่างประเทศชมเสมอ ผลิตภัณฑ์ซึ่งสืบทอดฝีมือมาแต่โบราณเหล่านี้ ทำให้ชาวต่างประเทศรับรู้ได้ทันทีว่าไทยเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์และความเจริญทางวัฒนธรรมยาวนานเพียงไร

          สิ่งเหล่านี้เป็นผลสะท้อนกลับไปสู่ชาวนาชาวไร่ของเรา ทำให้มีรายได้เพิ่มและความเป็นอยู่ดีขึ้น แต่ชาวนาชาวไร่นั้น มีจำนวนหลายสิบล้านคน ลำพังข้าพเจ้าและมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ คงจะช่วยเหลือได้เป็นส่วนน้อย ข้าพเจ้าจึงขอฝากความหวังส่วนหนึ่งไว้กับผู้ทรงคุณวุฒิและบัณฑิตของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ที่จะแยกย้ายกันออกไปประกอบอาชีพทั่วประเทศ โดยขอท่านทั้งหลายช่วยกันส่งเสริมชาวนาชาวไร่ตามความรู้ความสามารถ ผู้ใดมีความรู้เรื่องพืชผลก็ช่วยเหลือเรื่องพืชผล ผู้ใดมีความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี หรือสังคมศาสตร์ ก็ช่วยเหลือตามความถนัด เพื่อให้ชาวนาชาวไร่ของเรามีกำลังใจที่จะประกอบอาชีพผลิตอาหารเลี้ยงคนไทยต่อไป

          ในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวขอให้ท่านทั้งหลายคิดดี ทำดี ต่อประเทศชาติ และขออวยพรให้ทุกท่านที่มาพร้อมในพิธีนี้ มีความสุข ความเจริญ ประสบความสำเร็จทั้งในหน้าที่การงานและชีวิตส่วนตัวจงทั่วกัน